التامّ وأکمل الأیام، یدخل فی الغلمان والخدام، ویستخدمہ شَکِسٌ زُعْرُورٌ من اللئام، أو یؤخذ قبل البلوغ ویباع کالأنعام؛ ثم یحمِل متاعب الخدمۃ مع شوائب الوحدۃ۔ وقد یُلجِۂ صفرُ الید إلی کافرٍ سَمّادٍ لطلبِ سَدادٍ، فیأتیہ کسَجّادٍ ولو کان أبا فرعون وشدّادٍ، فیدخل فی خَدَمہ کالعبید من العَوز المُبید۔ وربما یسبّہ مولاہ ویضربہ، أو یدیر علیہ عصاہ فیُجنُبہ، ویؤاخذہ علی أنہ لِمَ غاب لطرفۃ عین أو فرَّ، وہو إذ ذاک صبیٌّ أبلَہُ لا یعلم الخیر ولا الشر، ویقال مثلا: أَخْثِ فی الثفیّۃ، فإنْ لم یُحْسِنِ الفِعلَ فیلطمون أو یَتَہرَّون علی الخطیّۃ، ولا یرضون بأن یأکل، وأکلُہ یُغضِب المحفلَ ولو أکَل أدنی الطعام وطَہْفَلَ، ویفتّشون النَطَفَ، ولا یوجد مَن عطَف۔ فیلقَی مِن کل جہۃٍ التَرَحَ والبَرَحَ، ولا تلقیالفَرَحَ، فقد یُضرَب علی سَحْقِ الأبازیر علی المِداک، وقد یُلطَم علی مکثٍ فی الاستتاک۔ یؤتونہ ما خلَف من کُدادۃِ المطعومات، وجوان می گردد وروزہائے خوردسالی را باتمام می رساند در نوکران و چاکران داخل کردہ میشود۔ وشخصے نہایت بدخو شریر النفس او را خدمتگار خود میگرداند۔ یا قبل از بلوغ ہمچو چار پایان فروختہ میشود باز تکالیف خدمت را باکدورتہائے تنہائی می بر دارد۔ و گاہے تہیدستی او بسوئے کافرے سرکش میکشد تا قوت خود حاصل کند۔ پس ہمچو سجدہ کنندگان پیش او می آید۔ اگرچہ او پدر فرعون و شداد باشد۔ پس ہمچو غلامان در خادمان او داخل میشود۔ واین ہمہ بباعث درویشئے کہ ہلاک کنندہ می باشد پیش می آید۔ وبسااوقات آقائے او او را میزند۔ وعصائے خود بار بار برو فرو می آرد۔ بحدیکہ استخوان ہائے پہلوے او رامی شکند۔ واو را سخت میگیرد کہ چرایکدم از پیش او غائب شد وبگریخت۔ حالانکہ او دران زمانہ طفلی سادہ لوح است کہ نیک و بد را نمی شناسد و اورا مثلاً میگویند کہ زیر دیگدان اُپلہ بنہ۔ وچون این کار رانیکو نکند پس برروئے او طمانچہ مے زنند یا ازین خطا بعصا او را مجروح مے کنند۔ و راضی نمے شوند کہ چیزے بخورد و خوردن او مردمان محفل را در غضب مے آرد اگرچہ ادنیٰ طعام بخورد۔ و اگرچہ برار زن ہمیشہ کفایت کند۔ ونخواہد کہ مدت العمر بجزنان ارزان چیزے دیگر خورد و ہردم درعیب گیری او مشغول میباشند۔ و کسے نمی باشد کہ برو مہربانی کند۔ پس از ہر سو غم و