ولو کان ہذا جائزًا لکان أحقَّ بہ سَیّدُنا خیر البریّۃ، وقد سمعتم أنہ صبَر مدّۃ و اگر این امر جائز بودے۔ پس زیادہ تر حقدار این آنحضرت صلی اللہ علیہ وسلم بود۔وشما شنیدہ آید کہ آنحضرت صلی اللہ علیہ وسلم طویلۃ علی تطاول الکَفَرۃ الفَجَرۃ، ورأی منہم کثیر*من الظلم والأذیّۃ، وأنواع تا مدتے برگردن کشی کافران و فاجران صبر کرد۔ و از ایشان بسیارے از ظلم واذیت وگوناگون الشدّۃ والصعوبۃ، حتی أخرجوہ من البلدۃ، ثم أہرعوا إلیہ متعاقبین مُغاضبین سختی وصعوبت دید۔ تاآنکہ اورا از مکہ معظمہ بیرون کردند۔ باز بطور تعاقب بہ نیت قتل سوئے او بتمامتر بنیّۃ القتل و الإبادۃ، فصبر صبرًا لا یوجد نظیرہ فی أَحدٍ من رُسل حضرۃ غضب شتافتند۔ پس آنحضرت صلی اللہ علیہ وسلم آن صبر اختیار کرد کہ نظیرآن در پیغمبران پیشین یافتہ العزّۃ، حتی بلغ الإیذاء منتہاہ، وطال مَداہ، فہناک نزلت ہٰذہ الآیۃ نمی شود۔ تاآنکہ ایذا بنہایت رسید۔ ومدت آن دراز کشید۔ پس درآن وقت این آیت از خدائے سمیع و من اللّٰہ السمیع الخبیر: 3 خبیر نازل شد۔ ومضمون آیت این ست۔ کہ آن گروہے را اجازت مقابلہ میدہیم کہ مظلوم اند۔ 3 ۱؂۔ وخدا قادر است کہ ایشان را مدد دہد۔ فانظروا کَیفَ صَبَرَ رَسُول اللّٰہ وَخَیر الرُسُل عَلی ظلم الکَفَرۃ إلٰی پس بنگرید کہ چگونہ رسول خدا صلی اللہ علیہ وسلم برظلم کافران تاروزگارے دراز صبر کرد۔ برہۃ مِنَ الزَّمَان، وَدفَع بالحَسَنۃِ السّیءۃَ حتی تمّتْ حُجّۃ اللّٰہ الدیّان، وجواب بدی بہ نیکی داد تا آنکہ حجت خدائے جزا دہندہ باتمام رسید۔ وانقطعَتْ مَعَاذِیْر الکافرین۔ فاعلموا أن اللّٰہ لیس کقصّابٍ یعبِط الشاۃَ بغیر و ہمہ عذر کافران منقطع شد۔ پس بدانید کہ خدا تعالیٰ مثل آن قصاب نیست کہ بغیر جرمے گو سپند * سہو کتابت سے کثیر لکھا گیا ہے۔ درست کثیرًا ہے۔ (ناشر) ۱؂ الحج: